Retorik, bir topluluk önünde etkili bir biçimde konuşma sanatıdır. Dinleyiciyi ikna etmek, bilgilendirmek veya eğlendirmek için dili ustaca kullanmakla ilişkilidir. Dilin kullanımı felsefenin konuları arasında yer aldığı için özünde retorik ile felsefe birbiri ile bağlantılıdır.

Retorikte ustalaşmak için mantıksal akıl yürütme ve tartışma stratejileri gibi retorik araçların kapsamlı bir biçimde araştırılması gerekiyordu. Bu disiplinin geliştirilmesinde de öne çıkan isim Aristoteles idi. Aristoteles konuşma sanatı üzerinde çalışan ilk filozoflardan biriydi.

Aristoteles, M.Ö. 4. yüzyılda Retorik isimli tezini yazarken dönemin mahkemelerini detaylı şekilde incelemiş ve bazı gözlemler yapmıştır. Bu gözlemlerin sonucunda yasaları uygulayan kişilerin ve devlet adamlarının, dürüst bir şekilde iletişim kurmak ve insanlara doğruları aktarmak için kullanabilecekleri bir rehber hazırlamıştı.

Retorik disiplininde iknaya ait temel unsurlar, sistematik bir şekilde istenilen amaçlara ulaşma çabasını doğrultusunda üçe ayrılmaktadır. Bu unsurlar Ethos, Pathos, Logos biçimindedir. Bu üç unsur konuşmacının kontrolünde yeniden şekillendirilir. Böylece ikna edici bir etkiye ulaşır.

Aristoteles’in iletişim modeli aynı zamanda “retorik üçgen” veya “konuşmacı-dinleyici-mesaj” modeli olarak da bilinmektedir. İletişimde 3 temel unsur vardır. Bunlar konuşmacı, konuşma ve dinleyici üçlüsüdür.

Konuşmacı mesajı ileten kişidir. Bu modelde konuşmacı mesajın etkili bir şekilde oluşturulmasından ve iletilmesinden sorumludur. Bu sadece kullanılan kelimeleri değil aynı zamanda konuşma tarzını, ses tonunu ve beden dilini de etkili bir biçimde kullanmasını içerir.

Dinleyici mesajı alan insan grubudur. Bu modelde dinleyici iletişim sürecinin önemli bir parçası olarak kabul edilmektedir. Konuşmacının mesajı etkili bir şekilde iletebilmesi için dinleyicilerin ihtiyaçlarını, ilgi alanlarını, inançlarını ve değerlerini anlaması gerekir. Mesaj ise iletilen şeyin içeriğidir. Bu modelde mesaj açık, kısa ve ikna edici olmalıdır. Mesajın alakalı ve ilgi çekici olmasını sağlamak önemlidir.

İletişimin İlk Unsuru: Ethos

Ethos, “güvenilirlik” anlamına gelen bir kelimedir. Esasen konuşmacının bahsettiği konu hakkında güvenilir olması ile ilgilidir. Bu da sadece konuşmacının kendi uzmanlık alanından bahsetmesi durumunda mümkün olacaktır. Konuşmacı ayrıca argümanlarını destekleme konusunda da ustalık kazanmalıdır. Güvenilirlik aynı zamanda kanıtlar kullanılarak, kaynaklardan alıntı yapılarak veya konuşmacının kendi deneyiminden veya uzmanlığından yararlanılarak da oluşturulur. Bu nedenle, bir konuşmada argümanlarınızı net kanıtlarla destekleyecek ampirik verilere sahip olmak çok önemlidir.

İletişimin İkinci Unsuru: Pathos

İletişimin ikinci en önemli unsuru, Aristoteles’in pathos dediği şeydir. Pathos’un gerçek çevirisi duygudur. Pathos aslında konuşmacının konuştuğu kitleyle duygusal bir bağ kurmasıdır. Bu sayede izleyiciler konuşmacının onlardan biri olduğunu hissedeceklerdir. Dolayısıyla Aristoteles’in iletişim modelinde pathos, bir mesajın duygusal çekiciliğini ifade eder.

Bu da ancak ses tonu, beden dili gibi çeşitli iletişim unsurlarını ustaca kullanmakla mümkün olacaktır. Ancak pathos konusunda ustalaşmak için öncelikle dinleyicileri ve onların duygusal durumlarını anlamak gerekecektir. Bu sayede dinleyicilerin duygularına hitap etmek ve onlarla bağ kurmak mümkün olacaktır.

İletişimin Üçüncü Unsuru: Logos

Aristoteles’in işaret ettiği iletişimin üçüncü en önemli unsuru ise logos’tur. Logos kelime olarak İngilizce “logic” yani mantık sözcüğünden türemiştir. Aristoteles’e göre retorik alanında kullanılan “logos”, mantığa dayalı akıl yürütme durumudur. Logos konuşmacının anlattıklarını mantıki temellere bağlamasıdır.

Ethos, konuşmacının veya mesajın kaynağının güvenilirliğini, pathos bir mesajdaki duygusal çekiciliği ifade ederken, logos mesajın kendisinin mantıksal çekiciliğine ve tartışmaya dayalı yapısına odaklanır.

RETORİK NE DEMEK, NE ANLAMA GELİR? RETORİK KELİMESİ TDK ANLAMI

• Güzel söz söyleme, hitabet sanatı
• Söz sanatlarını inceleyen bilim dalı, belagat